Spacer po centrum Neapolu – Decumano superiore

Co widzę oczami wyobraźni, gdy myślę o centrum Neapolu?
Właściwie najpierw słyszę… klakson skutera, który toruje sobie drogę między turystami na via dei Tribunali, pozdrowienia sprzedawców wykrzykiwane w dialekcie, grupkę muzyków śpiewających Maruzzella, stukot filiżanek w mijanych barach.
Potem czuję… zapach kawy, spalin, świeżych wypieków i frittury.

Centro Storico najbardziej lubię o poranku. Echo otwieranych witryn niesie się po pustych ulicach, barmani ratują zaspanych pierwszym espresso, ktoś krzyczy “Uè, tutt’appost?” (“Cześć, co słychać”), promienie słońca oświetlają wąskie uliczki. Może przejdziemy się nimi razem? Co ty na to?

*

Oddaję ci pierwszy z trzech spacerowników po centrum Neapolu wpisanym na listę UNESCO. W tej i dwóch kolejnych częściach przejdziemy zygzakiem przez trzy najważniejsze ulice nazywane decumani. No właśnie, zacznijmy od krótkiego wyjaśnienia.

Decumano i miasto Neapolis

Nazwa decumani odnosi się do trzech najstarszych ulic miasta (VI wiek p.n.e). Wąskie uliczki przecinające je prostopadle to cardini. Tych nazw używamy obecnie choć nie do końca prawidłowo, bo to terminy rzymskie, a ulice powstały w czasach greckich. Wtedy nazywano je plateiai (ulice główne) i stenopoi (boczne uliczki). Współcześnie i na blogu używamy słowa decumani.

*

Gdy myślimy o dawnym Neapolis oczami wyobraźni widzimy miasto otoczone murami i rozciągnięte pomiędzy dzisiejszymi ulicami: Foria, placem Cavour, Sant’Aniello a Caponapoli, Costantinopoli, placem Bellini, ulicą Mezzocannone, corso Umberto, placami Nicola Amore i Calenda i vico Santa Sofia.

Główny plac (agora/ forum) znajdował się przy dzisiejszym placu św. Kajetana (Piazza San Gaetano). To tu stała świątynia Kastora i Polluksa (dziś bazylika San Paolo Maggiore) i odbywał się targ (bazylika San Lorenzo Maggiore). Za świątynią znajdował się amfiteatr, którego pozostałości zobaczymy przy via Anticaglia.

*

Decumani to trzy ulice:

• superiore – via Anticaglia – Pisanelli (tu dziś zaczynamy);
• maggiore– via dei Tribunali i
• inferiore – San Biagio dei Librai, w wersji rozbudowanej Spaccanapoli.

O ile turyści tłumnie przemierzają dwie ostatnie ulice, o tyle decumano superiore nazywa się zapomnianym lub porzuconym. Raj dla introwertyków i ćwiczenie na wyobraźnię, bo potrzebujemy jej sporo, by doszukać się dawnej świetności tego miejsca. Ale spróbujmy :)

Gotowi? No to ruszamy!

Spacer po centrum Neapolu (centro storico) – Decumano superiore

Trasę dzisiejszego spaceru podejrzysz na poniższej mapie:

Ruszamy z Piazza Bellini, kultowego miejsca spotkań młodych neapolitańczyków. Kiedyś stały tu mury Neapolis, których ruiny widzimy na środku placu.

Ruszamy w górę, w kierunku muzeum archeologicznego. Po drodze skręcamy w prawo w via Sapienza i idziemy prosto aż do skrzyżowania.

Okolice decumano superiore były najwyżej położoną częścią antycznego miasta. Mieszkali tu zamożni obywatele, którzy chcieli odpocząć od chaosu. Potem przyszedł czas klasztorów i kościołów, które wyrosły praktycznie jeden na drugim. Część z nich zniszczono, część przeznaczono na inne cele, na przykład pod budynki uniwersyteckie.

*

Jesteśmy na pierwszym skrzyżowaniu. Idziemy równolegle do środkowego decumano, więc za każdym razem, gdy skręcimy w prawo dojdziemy do via dei Tribunali.
Jeśli skręcimy w lewo, staniemy przed budynkiem z napisem Sant’Andrea delle Dame. Kiedyś był tu klasztor dla dziewczyn z bogatych rodzin, dziś to wydział medycyny i chirurgii. Jeśli będzie otwarty, wstąpcie zobaczyć dawny przyklasztorny ogród, jeden z wielu ukrytych w sercu miasta. O centrum Neapolu mówi się, że jest głośne i chaotyczne. To prawda, ale sporo tu miejsc, które pozwalają na złapanie oddechu, na przykład ogrodów, których nie widać od strony ulicy.

Tuż obok Sant’Andrea delle Dame stoi inny kościół, San’Aniello a Caponapoli. Najwyższy punkt dawnego Neapolis wzniesiony na ruinach dawnych murów.

Podpowiedź: kościoły w Neapolu otwarte są głównie rano. Jeśli mijacie jakieś interesujące was miejsce i widzicie, że jest otwarte- wchodźcie od razu. Nie zliczę, ile razy odłożyłam wejście na “później”, a ono nie nastąpiło, bo gdy wracałam, odbijałam się od zamkniętych drzwi. Nie popełniajcie moich błędów! :)

*

Allora, jesteśmy na pierwszym skrzyżowaniu, przechodzimy przez nie i idziemy dalej ulicą Sapienza aż do kościoła Santa Maria Regina Coeli z XVI wieku. Sądząc po tym, że zawsze byłam tam sama (i raz z moim mężem), nie jest to miejsce zbyt znane, a szkoda, bo kościół jest piękny. W środku nie wolno fotografować, mam więc tylko zdjęcie fresków na wejściu. Zajrzyjcie tam, bo to jeden z wielu przykładów, gdy niepozorna i podniszczona fasada jest bramą do innego świata. W tym przypadku do świata przepychu, choć na wejściu nic nie obiecuje takich wrażeń.

Tutejszy klasztor był dość nietypowy. Znajdował się w pałacu podarowanym siostrom przez arystokratyczną rodzinę, a zakonnice mieszkały w luksusowych apartamentach. Ogród za kościołem bywa otwarty. Piszę “bywa”, bo to przykład miejsca, którego zobaczenie odłożyłam na wieczne “potem”. Jakby co, pamiętajcie o moich błędach i wchodźcie od razu :).

Przy tym samym vico San Gaudioso stoi brama dawnego klasztoru pod jego wezwaniem. Zobaczymy przez nią to, co zostało z dawnej architektury, m.in. portal ze skały wulkanicznej. Budynek, podobnie jak Sant’Andrea delle Dame, jest dziś częścią uniwersytetu.

*

Kontynuujemy spacer i, przechodząc pod łukiem, wchodzimy w ulicę Pisanelli, nad którą powiewają koszulki i szaliki drużyny Napoli.

Po lewej mijamy bramę zakonu klarysek o potocznej nazwie Trentatre (33, pełna nazwa- Santa Maria di Gerusalemme) od liczby sióstr, które tam mieszkały. Założyła go Maria Lorenza Longo (wspomniałam o niej w tekście o Szpitalu degli Incurabili). Jeśli teraz na skrzyżowaniu skręcimy w lewo, dojdziemy do szpitala i tamtejszego muzeum. Do Trentatre jeszcze wrócimy w cyklu #Neapolodkuchni, bo tutejszym siostrom przypisuje się autorstwo receptury na pewne pyszne ciasteczka.

*

Tymczasem idziemy prosto i wchodzimy w ulicę Anticaglia, gwiazdę dzisiejszego spaceru. Jej nazwa (od “antico”) wskazuje na coś starego, antycznego i faktycznie, coś takiego się tu znajdzie.

*

Anticaglia wygląda całkiem niepozornie, wąska, z łukami nad ulicą… Niby nic specjalnego, ale, jak to w Neapolu bywa, tylko pozornie. Mieszkańcy budynku po prawej mają bowiem niecodzienny widok- ich okna wychodzą na rzymski amfiteatr, a łuki nad ulicą to jego część. Teraz trudno to sobie wyobrazić, ale kiedyś biło tu kulturalne serce Neapolu, a ulicę przemierzały tłumy chcące zobaczyć spektakl.

*

Teatry były dwa. Jeden na powietrzu mieszczący około 5000 widzów i drugi zakryty – teatr Odeon. Wiele źródeł podaje, że występował tu Neron jednak, zainspirowana przez Ewę, przewodniczkę po Neapolu Podziemnym, poczytałam więcej na ten temat. Występy Nerona nie były możliwe, a przynajmniej nie w teatrze, którego resztki widzimy, bo odbudowano go już po jego śmierci.

Pozostałości teatru Neapolis, w stanie widocznym dzisiaj, datuje się na I/II wiek n.e., gdy został odbudowany po trzęsieniu ziemi i erupcji Wezuwiusza z 79 roku. Odkryto je przypadkiem w połowie XIX wieku. Czy był tu wcześniej teatr grecki? Tego nie wiemy, śladów nie ma. 

*

Idąc dalej mijamy malusieńkie muzeum druku i dochodzimy do kościoła San Giuseppe dei Ruffi (tu znajdują się rzeźby np. Giuseppe Sammartino, autora Chrystusa spowitego całunem) i do via Duomo. Jeśli skręcimy w lewo, dojdziemy do via Foria (Muzeum Archeologiczne i dzielnica Sanità), jeśli w prawo – do katedry. My przechodzimy przez ulicę i wchodzimy na Largo Donnaregina.

Po lewej widzimy wejście do Donnaregina Nuova i Vecchia. Idąc dalej ulicą Santa Sofia możemy odbić w lewo, w kierunku Largo Santi Apostoli (jest znak). Stoi tam jedna z czterech najstarszych bazylik – kościół Świętych Apostołów z V wieku, wybudowany na ruinach świątyni ku czci Merkurego. Choć skromna fasada na to nie wskazuje, jest to kościół barokowy, bogato zdobiony, z cyklem fresków poświęconych apostołom. Obok kościoła znajdował się zakon. Gdy jego działalność zawieszono budynek pełnił funkcje m.in. koszar i fabryki tytoniu, a obecnie jest tu liceum artystyczne.

Z ulicą Santa Sofia wiąże się ciekawostka, którą Benedetto Croce przytacza w “Storie e leggende napoletante”. To tu była kiedyś brama miasta i przebiegały jego mury. Do środka próbowali dostać się żołnierze aragońscy, ale bezskutecznie. Pewnego dnia dwaj murarze wskazali im tajemne przejście. Właz wyjściowy wewnątrz murów miasta znajdował się w zakładzie krawieckim, którego właściciel wpuścił żołnierzy. Za tę przysługę król przyznał mu dożywotnią pensję i podarował materiał na posag dla córki. Benedetto Croce próbował odnaleźć ten właz, ale bez skutku. 

*

Idąc prosto wychodzimy na ulicę Carbonara. Jej nazwa pochodzi od “carbone” czyli węgla, który tu składowano. Jeśli skręcimy teraz w lewo, dojdziemy do kościoła San Giovanni a Carbonara z grobowcem króla Władysława I z Andegawenów. Obok budynku jest mały park, to fajne miejsce na chwilę odpoczynku.

*

Gdy pójdziemy dalej w górę, dotrzemy do via Foria (na lewo Muzeum Archeologiczne), jeśli w dół – do Piazza Garibaldi. My zejdziemy kawałek, na wysokość zamku Capuano. Na jego tyłach startuje drugie decumano czyli ulica Tribunali i z tego punktu zaczniemy kolejny spacerownik.

cdn.

***

Daj znać czy taka forma spacerownikowych wpisów ci odpowiada i jest dla ciebie pomocna. Jestem ciekawa twojej opinii. A jeśli uważasz, że warto podzielić się tym wpisem, nie krępuj się i podaj go dalej ;)

A presto!

 

 

Poprzednie części naszego przewodnika po Neapolu:
Co warto zrobić w Neapolu? 10 pomysłów “na start”
1– Muzeum Sansevero i Chrystus spowity całunem
2– Najbardziej znane pizzerie w Neapolu
3– Castel Sant’Elmo i Certosa San Martino
4– Cmentarz Fontanelle
5– Kościół Gesu Nuovo i klasztor św. Klary
6– Marechiaro
7– Podziemny Neapol
8– Tunel Burbonów
9– Teatr San Carlo
10– Neapol śladami Gustawa Herlinga-Grudzińskiego
11– Neapol śladami ojca Dolindo Ruotolo
12– Kulinarny przewodnik po Neapolu
13– Wyspa Gaiola i plaże w Neapolu
14– La farmacia degli Incurabili
15- Donnaregina Vecchia i Donnaregina Nuova
16– Katakumby San Gennaro i San Gaudioso
17– Święty January i jego cud
18– Co kupić w Neapolu- Pamiątki i prezenty dla miłośników miasta
19– Neapol w polskiej kulturze. Literacki przewodnik po mieście
20– Neapol za darmo czyli atrakcje, za które nic nie zapłacisz
21– Spacerownik po Neapolu. Z Piazza dei Martiri do Salita del Petraio
22– Pizzofalcone i Borgo Santa Lucia
23– Neapol śladem kobiet
24– Neapol śladami św. Giuseppe Moscati
25– Spacer po centrum Neapolu – Decumano superiore
26– Spacer po centrum Neapolu – Via dei Tribunali
27– Spacer po centrum Neapolu – Spaccanapoli
28 – Park archeologiczny Pausilypon
29 – Quartieri Spagnoli
30 – La Neapolis Sotterrata
31 – Zamek Maschio Angioino
32 – Szpital dla lalek

Inne wpisy dotyczące Neapolu:
– Relacja naszej czytelniczki z jej pierwszego wyjazdu do Neapolu
– Neapolitańczycy okiem Luciano de Crescenzo
– Czy Neapol jest bezpieczny dla kobiety podróżującej solo?
– Neapol od kuchni- przepisy
– Książki o Neapolu
– Muzyka Neapolu
– Nie jedź do Neapolu jeśli… Trzy typy osób, którym nie będzie w tym mieście łatwo
– Szopka neapolitańska. Ciekawostki i symbolika postaci
– Tombola i smorfia czyli o liczbach w Neapolu
– Piłka nożna w Neapolu