Przewodnik po Neapolu, część 13. La farmacia degli Incurabili

Neapol naszpikowany jest ukrytymi, nieoczywistymi perełkami, które czają się w zaułkach. Fakt, czasem trzeba ich poszukać, ale warto się wysilić.
Weźmy na przykład taki szpital “nieuleczalnie chorych” i muzeum “sztuki sanitarnej”. Czy to brzmi jak ciekawy plan urlopowej wycieczki? Rany, ani trochę! A jednak, to właśnie tam znajduje się jedno z najpiękniejszych pomieszczeń, jakie zwiedziłam w Neapolu – przyszpitalna apteka – la Farmacia degli Incurabili.

Polecam wam zobaczenie tego miejsca jeśli:

• interesujecie się medycyną, zawodowo lub z pasji;
• chcecie zwiedzić miasto śladem św. Giuseppe Moscati, neapolitańskiego lekarza, który pracował właśnie w Ospedale degli Incurabili;
• szukacie miejsc nieoczywistych, o których milczą przewodniki.

*

Żeby dotrzeć do szpitala degli Incurabili musimy wspiąć się na “święte wzgórze” (wł. colle santa) – najwyższy punkt w centrum starego miasta. Legendy mówią, że to właśnie tu znajduje się grób syreny Partenope, która dała mu początek.

Z samym szpitalem wiąże się kilka ciekawostek:

• działa nieprzerwanie od prawie 500 lat;
• powstał w I połowie XVI wieku z woli hiszpańskiej arystokratki, Marii Lorenzy Longo, jako podziękowanie za uzdrowienie. Maria Longo ufundowała nie tylko szpital, który zajmował się nieuleczalnie chorymi (stąd nazwa incurabili), ale też klasztory: klarysek (Monastero Trentatre) i drugi, przyszpitalny klasztor dla byłych prostytutek, które opiekowały się chorymi na syfilis (wierzono, że są uodpornione na tę chorobę). Nazywano go klasztorem delle Convertite lub delle Pentite i w jego budynku działa teraz muzeum “sztuki sanitarnej”;
• wyznaczał standardy opieki medycznej; jego statut podkreślał, że z bezpłatnego leczenia mogą skorzystać wszyscy, bez względu na status społeczny, majątkowy, wiek, płeć i religię;
• kładł duży nacisk na pomoc kobietom ciężarnym, bez względu na ich pochodzenie i sytuację materialną. Kobiety, które nie chciały przyznać się do swojej ciąży wchodziły do szpitala z zakrytą twarzą, a po porodzie mogły zdecydować o pozostawieniu dziecka w tzw. “oknie życia”;
• 33 osoby, które pracowały tam na przestrzeni wieków ogłoszono świętymi, w tym Giuseppe Moscati kanonizowany przez Jana Pawła II.

La Farmacia degli Incurabili

Od początku istnienia szpitala działała w nim zielarnia, ale pomieszczenia, które zwiedzamy dzisiaj to efekt renowacji z XVIII wieku. Sfinansował ją Antonio Maggiocco, ówczesny dyrektor szpitala i działacz neapolitańskiej masonerii. Do dziś możemy oglądać ją w nienaruszonym stanie.

To miejsce, w którym nauka spotyka się ze sztuką.

Nad wejściem widzimy twarz demona, która symbolizuje podwójną naturę zielarza – może uleczyć lub zabić. W środku są dwie sale. Obie wypełnione drewnianymi półkami, na których zobaczymy około 400 maiolikowych słoiów z XVII wieku. Wykonał je Donato Massa, autor maiolik w ogrodzie kościoła św. Klary. Każda waza przedstawia sceny biblijne z ksiąg Rodzaju i Wyjścia. Powtarzają się one tworząc pewien kod. W każdej z nich znajdowała się substancja lecznicza, a aptekarz musiał zapamiętać ich ułożenie, bo nie były opisane.

Pierwsza sala, la controspezieria, to miejsce, w którym aptekarz wydawał chorym mikstury przygotowane na polecenie lekarza. Są tam ampułki z resztkami substancji wykorzystywanych do produkcji leków. Na jej suficie zobaczymy łuk z wyrzeźbionymi aniołami trzymającymi całun – symbol odkrycia tajemnic, przejścia od alchemii do nauki.

*

Drugie pomieszczenie, la grande sala, było zamknięte dla klientów apteki. Tu też znajdują się półki z maiolikowymi wazami, a sufit zakrywa płótno przedstawiające rannych żołnierzy i mitologicznego medyka Machaona, który wskazuje im lecznicze zioło.
Jednak Farmacia nie była tylko miejscem, w którym sporządzano mikstury. To tu odbywały się tajne spotkania, gdzie dyskutowano o odkryciach medycyny. Rozmiary sali, ułożenie waz, rozmieszczenie piramid – to wszystko zgodnie z regułami masonerii. Upamiętniają to wiszące w rogach sali portrety przedstawicieli ruchu masońskiego (Alessandro Volta, Humphry Davy, Antonie Lavoisier, Jacob Berzelius).

*

Na ścianach obu sal zobaczymy też gabloty z rzeźbami macic. W małej sali – macicy kobiety, która nie rodziła, w dużej – macicy po cesarskim cięciu. Symbol potęgi medycyny, ale też zapisanego w czasach Burbonów obowiązku umożliwienia porodu zmarłej kobiecie w zaawansowanej ciąży.

W samej Farmacii nie można robić zdjęć, więc swoich nie mam, ale jej wnętrze podejrzycie na przykład pod TYM LINKIEM.

*

Zwiedzanie Farmacia degli Incurabili zaczyna się od przejścia przez Muzeum medycyny i sztuki sanitarnej. Posłuchacie tam o metodach leczenia, które wzbudzą wdzięczność za czasy, w których żyjemy; zobaczycie stare sprzęty i nietypową szopkę neapolitańską z figurami psychicznie i fizycznie chorych.

Po skończeniu zwiedzania nie wychodźcie główną bramą. Przejdźcie przez szpital i wyjdźcie na dziedziniec – Giardino de’ Semplici, gdzie odpoczniecie w cieniu ogromnego drzewa kamforowego zasadzonego tam w XVI wieku.

Farmacia degli Incurabili – moje subiektywne wrażenia

O ile samo muzeum sztuki sanitarnej jest faktycznie miejscem dla pasjonatów medycyny (ja się do nich nie zaliczam), o tyle sama Farmacia mnie zachwyciła. To jedno z najładniejszych pomieszczeń, jakie zwiedziłam w Neapolu i polecam jego zobaczenie. Przewodniczka, która nas oprowadzała była świetnie przygotowana, słuchałam jej z dużą przyjemnością. Na minus, zakaz robienia zdjęć, którego nie rozumiem.

Zwiedzanie Farmacia degli Incurabili

Aptekę można zwiedzać w środy, piątki i soboty od 9:00 do 17:00. Wejść można tam tylko z przewodnikiem, wcześniej zrobiłam telefoniczną rezerwację.

Strona internetowa z bieżącymi informacjami: http://www.museoartisanitarie.it/

Byliście już w tym miejscu? Podzielcie się wrażeniami!

A presto!

Poprzednie części naszego przewodnika po Neapolu:
Co warto zrobić w Neapolu? 10 pomysłów “na start”
1– Muzeum Sansevero i Chrystus spowity całunem
2– Najbardziej znane pizzerie w Neapolu
3– Castel Sant’Elmo i Certosa San Martino
4– Cmentarz Fontanelle
5– Kościół Gesu Nuovo i klasztor św. Klary
6– Marechiaro
7– Podziemny Neapol
8– Tunel Burbonów
9– Teatr San Carlo
10– Neapol śladami Gustawa Herlinga-Grudzińskiego
11– Neapol śladami ojca Dolindo Ruotolo
12– Kulinarny przewodnik po Neapolu
13– Wyspa Gaiola i plaże w Neapolu
14– La farmacia degli Incurabili
15- Donnaregina Vecchia i Donnaregina Nuova
16– Katakumby San Gennaro i San Gaudioso
17– Święty January i jego cud
18– Co kupić w Neapolu- Pamiątki i prezenty dla miłośników miasta
19– Neapol w polskiej kulturze. Literacki przewodnik po mieście
20– Neapol za darmo czyli atrakcje, za które nic nie zapłacisz
21– Spacerownik po Neapolu. Z Piazza dei Martiri do Salita del Petraio
22– Pizzofalcone i Borgo Santa Lucia
23– Neapol śladem kobiet
24– Neapol śladami św. Giuseppe Moscati
25– Spacer po centrum Neapolu – Decumano superiore
26– Spacer po centrum Neapolu – Via dei Tribunali
27– Spacer po centrum Neapolu – Spaccanapoli
28 – Park archeologiczny Pausilypon

Inne wpisy dotyczące Neapolu:
– Relacja naszej czytelniczki z jej pierwszego wyjazdu do Neapolu
– Neapolitańczycy okiem Luciano de Crescenzo
– Czy Neapol jest bezpieczny dla kobiety podróżującej solo?
– Neapol od kuchni- przepisy
– Książki o Neapolu
– Muzyka Neapolu
– Nie jedź do Neapolu jeśli… Trzy typy osób, którym nie będzie w tym mieście łatwo
– Szopka neapolitańska. Ciekawostki i symbolika postaci
– Tombola i smorfia czyli o liczbach w Neapolu